DİNLE NEY'DEN
Düzenleyen: Dr.
Necati Aksu
بشنو اين نى چون
حكايت مىكند
از جدايىها
شكايت مىكند
Bişnev in
ney çün hikâyet mîküned
Ez
cüdâyîhâ şikâyet mîküned
Dinle, bu ney
neler hikâyet eder,
Ayrılıklardan
nasıl şikâyet eder.
Listen to the
reed how it narrates a tale
A tale of all the
separations of which it
complains.
كز نيستان تا
مرا ببريدهاند
از نفيرم مرد
و زن ناليدهاند
Kez
neyistân tâ merâ bübrîdeend
Ez
nefîrem merd ü zen
nâlîdeend
Beni
kamışlıktan kestiklerinden
beri feryâdımdan
Erkek ve kadın müteessir
olmakta ve inlemektedir.
Ever since they cut me from
the reed-bed,
My lament has caused man and
women to moan
سينه خواهم
شرحه شرحه از فراق
تا بگويم شرح
درد اشتياق
Sîne
hâhem şerha şerha ez firâk
Tâ
bigûyem şerh-i derd-i
iştiyâk
İştiyâk
derdini şerh edebilmem için,
Ayrılık
acılarıyla şerhâ şerhâ*
olmuş
bir kalb isterim.
I want a bosom torn by
separations,
So I can utter to it the
description of the pain of
longing.
هر كسى كاو
دور ماند از اصل خويش
باز جويد روزگار
وصل خويش
Herkesî
kû dûr mand ez asl-ı hiş
Bâz cûyed
rûzgâr-ı vasl-ı hîş
Aslından,
vatanından uzaklaşmış olan
kimse,
Orada geçirmiş olduğu zamanı
tekrar arar.
Whoever becomes distanced
from his roots,
Seeks to return to the days
of his union.
من به هر
جمعيتى نالان شدم
جفت بد حالان
و خوش حالان شدم
Men beher
cem’iyyetî nâlân şüdem
Cüft-i
bedhâlân ü hoşhâlân şüdem
Ben her
cemiyette, her mecliste
inledim durdum.
Bed hâl*
olanlarla da, hoş hâl
olanlarla da düşüp kalktım.
I joined every gathering
uttering my lament,
Consorting with the joyous
and the sorrowful.
هر كسى از ظن
خود شد يار من
از درون من
نجست اسرار من
Herkesî
ez zann-i hod şüd yâr-i men
Vez derûn-i
men necüst esrâr-i men
Herkes kendi
anlayışına göre benim yârim
oldu.
İçimdeki esrârı
araştırmadı.
Everyone befriended me
following his own opinion,
No one sought the secrets
from within me.
سر من از نالهى
من دور نيست
ليك چشم و گوش
را آن نور نيست
Sırr-ı
men ez nâle-i men dûr nist
Lîk çeşm-i
gûşrâ an nûr nîst
Benim sırrım
feryâdımdan uzak değildir.
Lâkin her gözde onu görecek nûr,
her kulakta onu işitecek
kudret yoktur.
My secret is not far away
from my lament,
Yet, eye and ear do not
possess that light.
تن ز جان و
جان ز تن مستور نيست
ليك كس را ديد
جان دستور نيست
Ten zi
cân ü cân zi ten mestûr nîst
Lîk kes
râ dîd-i cân destûr nîst
Beden ruhtan,
ruh bedenden gizli değildir.
Lâkin
herkesin rûhu görmesine
ruhsat yoktur.
Body is not hidden from soul,
nor soul from body,
Yet, none has the license to
see the soul.
آتش است اين
بانگ ناى و نيست باد
هر كه اين آتش
ندارد نيست باد
Âteşest
în bang-i nây ü nîst bâd
Her ki în
âteş nedâred nîst bâd
Şu neyin sesi
âteştir; havâ değildir.
Her kimde bu
âteş yoksa, o kimse yok
olsun.
The cry of the reed is fire,
not wind,
Whoso does not possess this
fire may he be naught.
آتش عشق است
كاندر نى فتاد
جوشش عشق است
كاندر مىفتاد
Âteş-i ıskest
ke’nder ney fütâd
Cûşiş-i
ışkest ke’nder mey fütâd
Neydeki âteş
ile meydeki kabarış,
Hep aşk eseridir.
It is the fire of love that
is in the reed,
It is the fervour of Love
that is in the wine.
نى حريف هر كه
از يارى بريد
پردههايش پردههاى
ما دريد
Ney harîf-i
herki ez yârî bürîd
Perdehâyeş perdehây-i mâ
dirîd
Ney, yârinden
ayrılmış olanın arkadaşıdır.
Onun makam perdeleri,
Bizim nûrânî
ve zulmânî perdelerimizi*
yırtmıştır.
The reed is the comrade of
everyone who has parted from
a friend
Its strains have rent
asunder our hearts.
همچو نى زهرى
و ترياقى كه ديد
همچو نى دمساز
و مشتاقى كه ديد
Hem çü
ney zehrî vü tiryâkî ki dîd
Hem çü
ney dem sâz ü müştâkî ki dîd
Ney gibi hem
zehir, hem panzehir;
Hem demsâz*,
hem müştâk*
bir şeyi kim görmüştür.
Who has seen a poison and a
remedy like the reed?
Who has seen a harmonious
companion and a yearning
friend like the reed?
نى حديث راه
پر خون مىكند
قصههاى عشق
مجنون مىكند
Ney hadîs-i
râh-i pür mîküned
Kıssahây-i
ışk-ı mecnûn mîküned
Ney, kanlı
bir yoldan bahseder,
Mecnûnâne*
aşkları hikâye eder.
The reed is telling the
story of the path full of
blood;
It is telling the stories of
Majnoon’s love.
محرم اين هوش
جز بىهوش نيست
مر زبان را
مشترى جز گوش نيست
Mahrem-î
în hûş cüz bîhûş nist
Mer
zebânrâ müşterî cüz gûş nîst
Dile kulaktan
başka müşteri olmadığı gibi,
Mâneviyâtı idrâk etmeye de
bîhûş*
olandan başka mahrem*
yoktur.
The confident of this
consciousness is none other
than the unconscious.
For the tongue has no client
save the ear.
در غم ما
روزها بىگاه شد
روزها با
سوزها همراه شد
Der gam-î
mâ rûzhâ bîgâh şüd
Rûzhâ bâ
sûzhâ hemrâh şüd
Gamlı geçen
günlerimiz uzadı ve sona
ermesi gecikti.
O günler, mahrûmiyyetten ve
ayrılıktan
hâsıl olan ateşlerle
arkadaş oldu.
In our sorrow the days of
our life become unseasonable,
The days have become fellow
travelers of burning grief.
روزها گر رفت
گو رو باك نيست
تو بمان اى آن
كه چون تو پاك نيست
Rûzhâ ger
reft gû rev bâk nîst
Tû bimân
ey ânki çün tû pâk nist
Günler geçip
gittiyse varsın geçsin.
Ey pâk ve mübârek
olan insân-ı kâmil*;
hemen sen vâr ol!..
If our days are gone, let
them go it matters not,
For you remain, and none as
holy as you are.
هر كه جز ماهى
ز آبش سير شد
هر كه بىروزى
است روزش دير شد
Herki cüz
mâhî zi âbeş sîr şüd
Herki
bîrûzîst rûzeş dîr şüd
Balıktan
başkası onun suyuna kandı.
Nasibsiz
olanın da rızkı gecikti.
Whoever is not a fish
becomes sated with His water.
Whoever has no daily bread,
finds the day long.
درنيابد حال پخته
هيچ خام
پس سخن كوتاه
بايد و السلام
Der
neyâbed hâl-i puhte hîç hâm
Pes sühan
kûtâh bâyed vesselâm
Ham ervâh*
olanlar, pişkin ve yetişkin
zevâtın*
hâlinden anlamazlar.
O halde sözü
kısa kesmek gerektir
vesselâm.
None that is raw understands
the state of the ripe,
Hence my words must be brief.
Farewell.
*Sözlük
ney: Kamıştan yapılan
ve dili olmayan üflemeli
müzik aleti. (Mecâzî) Kâmil
insan. (Bkz.-Ney
ve İnsan-ı Kâmil)
şerhâ şerhâ:
Paramparça.
bed hâl: Kötü
ahlâklı. Kötü huylu. Hâli
düşkün. Fakir olan.
nûrânî ve zulmânî perdeler:
Efendimiz (s.a.v.) bir
hadis-i şerifte; "Kul ile
Allah (c.c.) arasında
nûrdan ve zulmetten
olmak üzere yetmiş bin
perde vardır. Her bir
perdenin arası bin senelik
yoldur." buyurmuştur.
(Müslim, İman, 293; İbn Mace,
Mukaddime)
demsâz:
Hem-dem, arkadaş, refik,
dost. Sırdaş.
müştak:
(şevk. den) Arzu ve
iştiyak gösteren, fazla
istekli.
mecnûnâne:
Mecnûn gibi, Mecnûn'unki
gibi.
bihûş:
Aklı başında olmayan.
Kendini kaybetmiş, mecnûn.
mahrem:
Gizli, hususi sırları
bilen. Yakın kimse.
insân-ı kâmil:
Yaratılışın gâyesi. Kâinat
ağacının en olgun meyvesi.
Tüm âlemin rûhu gibi olan
zât. Eşref-i mahlukât olan
insan nev'inin en mükemmeli.
Sülûk menzillerini kat
ederek en nihâyete ulaşmış
hz. insan. Rabbini en iyi
tanıyan kul. (Bkz.-İnsan-ı
Kâmil/İ.Hakkı Erzurumî)
ervâh:
Ruhlar, canlar.
zevât:
Zatlar, şahıslar, kimseler.
